Της Μ. Σχίζα
Θυμάμαι όταν επισκέφτηκα το Αρχαιολογικό Μουσείο Καϊρου τη δεκαετία του ’90 και αργότερα κάπου στις αρχές του 2000, είχα εντυπωσιαστεί με τα έργα που περιελάμβανε. Άλλο είναι να τα βλέπεις σε βιβλία ιστορίας της τέχνης και άλλο να στέκονται απέναντί σου.
Το ερώτημα μου ήταν γιατί ένας τέτοιος θησαυρός να φυλάσσεται σε ένα τέτοιο κτηριακό συγκρότημα. Το Μουσείο κτισμένο το 1901 αποτελεί μεν ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση μουσεία της Αφρικής, όμως μουσειολογικά δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου κτιριακού συγκροτήματος. Εκτός των πιο πάνω όταν ξέσπασε η Αιγυπτιακή Επανάσταση το 2011 το μουσείο υπέστη διάρρηξη και δύο μούμιες καταστράφηκαν, ενώ αρκετά άλλα εκθέματα υπέστησαν φθορές και περίπου 50 χάθηκαν.
Σίγουρα το επόμενο ταξίδι μου στην Αίγυπτο θα γίνει φέτος. Σήμερα η γειτονική χώρα είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τον τεράστιο αρχαιολογικό θησαυρό της μέσα από το πρόγραμμα Giza Vision 2030. Το Αιγυπτιακό Μουσείο (GEM – Grand Egyptian Museum) το οποίο πήρε μια 20ετία για να κατασκευαστεί και στοίχισε πέραν του $1 δισ. είναι έτοιμο να ανοίξει τις πύλες του στο κοινό. Ένα μουσείο, ανάλογο της αίγλης των θησαυρών που φιλοξενεί, καθώς σε αυτό έχει μεταφερθεί και ένα μεγάλο μέρος των εκθεμάτων από το Αρχαιολογικό Μουσείο Καϊρου, όπως η χρυσή μούμια του Τουταγχαμών και για πρώτη φορά, όλη η συλλογή του θησαυρού του θρυλικού Βασιλιά θα εκτεθεί στο κοινό. Δύο εκθεσιακές αίθουσες, είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στον πιο διάσημο φαραώ της Αιγύπτου και εκτίθενται, για πρώτη φορά, σχεδόν περισσότερα από 5.000 αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών.
Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο «χωμένο» ανάμεσα στις πυραμίδες της Γκίζας, είναι το μεγαλύτερο μουσείο στον κόσμο που έχει να κάνει αποκλειστικά με έναν πολιτισμό. Φιλοξενεί περίπου 100.000 αρχαία αντικείμενα. Η τοπογραφία της περιοχής των 500.000 τ.μ. ορίζεται από μια διαφορά στάθμης 50 μέτρων που δημιουργείται από τον ποταμό Νείλο, καθώς κυλά από την έρημο προς τη Μεσόγειο. Αν και οι Πυραμίδες βρίσκονται στην έρημο, το μουσείο βρίσκεται τόσο στην κοιλάδα όσο και στο οροπέδιο, ενώνοντας τις δύο γεωλογικές ζώνες.
Από απόσταση, το εκτεταμένο, μεταμοντέρνο GEM, όπως λέγεται, είναι τόσο τεράστιο που είναι δύσκολο να βγάλει νόημα, σχολιάζει το National Geographic, που επισκέφτηκε τον μνημειώδη χώρο λίγο πριν τα εγκαίνιά του. Οι προεξέχουσες γραμμές του μοιάζουν με ένα τεράστιο πλοίο που προσάραξε στην έρημο. Από κοντά, το εξωτερικό του μουσείου καλύπτεται από μοτίβα πυραμίδων, μία αναφορά στις Πυραμίδες στη Γκίζα που υψώνονται λίγο περισσότερο από ένα μίλι μακριά. Το σχέδιο μπορεί να είναι αποπροσανατολιστικό, αλλά το μήνυμα είναι σαφές: Αυτό είναι ένα μουσείο κατάλληλο για έναν φαραώ.
Το GEM είναι ένα έργο που φέρει την υπογραφή της αιγυπτιακής κυβέρνησης, ένα μνημειώδες εγχείρημα που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια. Αλλά λόγω των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης και της πανδημίας, έχει καθυστερήσει πολλά χρόνια και έχει βγει εκτός χρονοδιαγράμματος.
Το GEΜ έχει σχεδόν 45.000 τ.μ. επιφάνεια δαπέδου, 12 αίθουσες εκθέσεων που φιλοξενούν 100.000 αντικείμενα. Ταιριάζει με την κλίμακα και τη θεατρικότητα άλλων πρόσφατων αρχαιολογικών έργων που χρηματοδοτήθηκαν από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Το GEM είναι η αρχή ενός φιλόδοξου σχεδίου με την επωνυμία Giza Vision 2030, που περιλαμβάνει ακόμα ένα μουσείο στην Σφίγγα, αναστήλωση της αρχαίας λεωφόρου Kfufu και αναστήλωση της περιοχής Nazlet El Seman, του χωριού γύρω από την Σφίγγα.
Το μέγεθός του είναι όντως εντυπωσιακό. Η οροφή ωστόσο φτάνει τόσο ψηλά που ένα άγαλμα του Ραμσή στέκει αγέρωχο. Μόλις πλησιάσει κάποιος συνειδητοποιεί το τεράστιο μέγεθός του: πρόκειται για έναν κολοσσό ύψους 10 μέτρων. Τον Απρίλιο του 2021, κατά τη διάρκεια μιας επιδεικτικής εκδήλωσης που χρηματοδοτήθηκε από το κράτος με την επωνυμία της Χρυσής Παρέλασης των Φαραώ, 22 βασιλικές μούμιες τοποθετήθηκαν σε φορτηγά ειδικά διαμορφωμένα, έτσι ώστε να παραπέμπουν σε αρχαία “οχήματα” που χρησιμοποιούνταν σε κηδείες. Τα οχήματα κινήθηκαν με στυλ από το παλιό Αιγυπτιακό Μουσείο, στους δρόμους του Καΐρου, στο νέο Εθνικό Μουσείο Αιγυπτιακού Πολιτισμού. Κατά την άφιξή τους, τα υποδέχτηκε ο Πρόεδρος Σίσι ενώ ακούστηκαν και κανονιοβολισμοί από 21 όπλα. Αποκορύφωμα στην τιτάνια επιχείρηση μεταφοράς των τεχνουργημάτων ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι Αρχές έκαναν την μεταφορά του αγάλματος του Βασιλιά Ραμσή, βάρους 83 τόνων, η οποία κόστισε 600.000 ευρώ
Ο Σχεδιασμός
Ο θεμέλιος λίθος μπήκε στις αρχές του 2002 και το 2003, μετά από διεθνή διαγωνισμό, ο Ιρλανδός Heneghan Peng, ήταν ο κύριος σχεδιαστής του. Συνολικά, σύμφωνα με την αιγυπτιακή κυβέρνηση, μια ομάδα 300 ατόμων από 13 κατασκευαστικές εταιρείες από 6 διαφορετικές χώρες του πλανήτη έλαβαν μέρος στη δημιουργία του Μεγάλου Αιγυπτιακού Μουσείου.
Πολύ ενδιαφέρον είναι ωστόσο και ο σχεδιασμός του Μουσείου, ο οποίος είναι μοντέρνος αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποκηρύσσει από πάνω του την κουλτούρα αιώνων της Αιγύπτου. Η ανατολική πρόσοψη, ύψος 46 μέτρων και πλάτος 800, έχει επτά πυραμίδες σχηματισμένες. Το επτά, μόνο τυχαία δεν έχει επιλεχθεί από τους αρχιτέκτονες, καθώς αποτελεί το νούμερο της φώτισης στην αρχαία αιγυπτιακή παράδοση.
Στην είσοδο του μουσείου υπάρχει μια τεράστια σκάλα με μήκος 64 μέτρων, η οποία φτάνει τα 24 μέτρα ύψους ενώ το πλάτος της ξεκινά στα 84 μέτρα στη βάση για να καταλήξει στα 17 στην κορυφή. Η Μεγάλη Σκάλα, όπως αναφέρεται, ουσιαστικά είναι μια χρονική διαδρομή στην αιγυπτιακή ιστορία καθώς μεταφέρει τους επισκέπτες από το Κάιρο του σήμερα στο ένδοξο παρελθόν των Φαραώ. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν τις πυραμίδες μέσα από τον τεράστιο γυάλινο τοίχο.
Οι προθήκες και τα εκθέματα του Μεγάλου Αιγυπτιακού Μουσείου βρίσκονται σε χρονολογική σειρά: Φαραωνική προϊστορία, Παλαιό Βασίλειο, Μέσο Βασίλειο, Νέο Βασίλειο, Παλαιά και Νέα Ρωμαϊκή Περίοδος ενώ ξεχωριστή πλήρως, όπως ανέφερα πιο πάνω, είναι η συλλογή εκθεμάτων του Τουταγχαμών.
