Είναι ο τόπος, είναι η πέτρα και ο γρανίτης, είναι οι εκατοντάδες βουνοκορφές, άλλες ελατόσκεπες και άλλες Αλπικές και χιονισμένες, είναι όλα μαζί; Είναι λοιπόν τα μοναδικά Ζαγοροχώρια, εκεί στην εσχατιά της χώρας, πανέμορφα και περήφανα.
Το Ζαγόρι, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, βρίσκεται στην Ήπειρο και αποτελείται από 46 οικισμούς σπαρμένους στις πλαγιές της μοναδικής οροσειράς της Πίνδου, τα λεγόμενα Ζαγοροχώρια. Με έκταση περίπου 1.000 τ.χλμ, οριοθετούνται από το όρος Μιτσικέλι, τον ποταμό Αώο, το όρος Τύμφη και τη βουνοκορφή Αστράκα. Περιοχή μεγάλης φυσικής ομορφιάς, με δύο Εθνικούς Δρυμούς που ο ένας περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο και το Φαράγγι του Βίκου και ο άλλος την περιοχή γύρω από τη Βάλια Κάλντα (ανατολικά της επιβλητικής Τύμφης και του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, του οποίου αποτελεί και το κύριο τμήμα).
Τα περίπου 45 μοναδικής ομορφιάς και φυσικού πλούτου χωριά του Ζαγορίου, συνδέονταν με ορεινούς δρόμους, που αξίζει τον κόπο να τους ταξιδέψει κανείς και να απολαύσει το τοπίο που του προσφέρει απλόχερα η φύση. Αξίζει λοιπόν, να διαβείτε τα παραδοσιακά τοξωτά πέτρινα γεφύρια – χτισμένα τον 18ο αιώνα από δωρεές εκπατρισμένων εμπόρων -, να κατεβείτε τα φαράγγια και να απολαύσετε παραποτάμιες διαδρομές στον Βοϊδομάτη. Το Ζαγόρι είναι έτοιμο να υπαχθεί στον Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ως το πρώτο Πολιτιστικό Τοπίο της χώρας.
Το Ζαγόρι στην ουσία χωρίζεται σε τρείς μεγάλες περιοχές, με τη δικιά της αίσθηση η κάθε μία: Το πιο προβεβλημένο και μυστηριακό Δυτικό Ζαγόρι, το πιο τουριστικό και εύκολα προσβάσιμο Κεντρικό Ζαγόρι και τέλος το Ανατολικό. Άγριο, πιο μοναχικό, συγκλονιστικό και αρκετά «απάτητο» ακόμη.
Οι Διαδρομές
Η πρώτη είναι αυτή του κεντρικού Ζαγορίου. Είναι η πιο εύκολη από τις τρεις και προσβάσιμη από Ιωάννινα, Ελεούσα, Ασφάκα, Καρυές, Ασπράγγελους, Ελάτη, Άνω και Κάτω Πεδινά, Μονοδένδρι, Ελαφότοπο.
Η δεύτερη, πασίγνωστη και σαγηνευτική, το Ανατολικό Ζαγόρι. Στο δρόμο προς Καλπάκι, δεξιά για Αρίστη, Μεγάλο και Μικρό Πάπιγκο.
Και τέλος, η διαδρομή στο Δυτικό Ζαγόρι, ξεκινά από την διασταύρωση της Ελάτης και κατευθυνόμενοι ανατολικά περνάμε από Κήπους, Καπέσοβο, Τσεπέλοβο, Σκαμνέλλι, Λάϊστα, Βωβούσα. Εδώ ανήκουν και τα χωριά του συμπλέγματος Νεγάδες, Φραγκάδες, Δόλιανη, Ελατοχώρι, μέχρι το Γρεβενίτι που σμίγει με την παραλίμνια διαδρομή της τεχνητής πανέμορφης λίμνης του Αώου.
Πρώτη διαδρομή: Κεντρικό Ζαγόρι
Η μαγεία ξεκινά από χαμηλά, όταν λίγο μετά τα Γιάννενα ανηφορίζεις για τα Ζαγοροχώρια. Η φύση αλλάζει, οι γραμμές «αγριεύουν», η πέτρα ανοιχτόχρωμη σχεδόν άσπρη επιβάλλεται και τα χωριά άλλοτε κρυμμένα, άλλοτε κρεμασμένα στους βράχους, στέκουν λες σαν ζωγραφιά. Ένα από τα πρώτα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου είναι οι Ασπράγγελοι, χαμηλά σχετικά στα βουνά, χωρίς τις έντονες τουριστικές παρεμβάσεις, αμόλυντο και ατόφιο.
Η πρώτη διαδρομή έχει σίγουρα στάση στο Μονοδένδρι. Από τα πλέον τουριστικά και ανεπτυγμένα χωριά της περιοχής, αξίζει να το περπατήσετε μέχρι το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, όπου και θα ατενίσετε τη χαράδρα του Βίκου. Περνώντας το Μονοδένδρι, συνεχίστε προς το μοναστήρι του προφήτη Ηλία. Θα διασχίσετε το πέτρινο δάσος (μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα) με την ζαγορίτικη πέτρα να φτιάχνει σπάνιους σχηματισμούς και στην άκρη του γκρεμού, όπου σταματά και το μονοπάτι, θα απολαύσετε τη συγκλονιστικότερη θέα στο φαράγγι του Βίκου. Περπατήστε το με προσοχή μέχρι την άκρη, αν δεν έχετε υψοφοβία, διότι στο τέλος του η θέα ξεπερνά κάθε φαντασία.
Αν το επιτρέπου οι συνθήκες, η πεζοπορία στην Δρακόλιμνη και στην «ΠΡΟΒΑΤΙΝΑ», το δεύτερο μεγαλύτερο κατακόρυφο φαράγγι του κόσμου με 407 μέτρα βάθος, είναι μοναδική εμπειρία. Εδώ, στη διάσημη πίτα της Κικίτσας, που είναι πια ένα αξιοπρεπέστατο εστιατόριο, δοκιμάστε τη νοστιμότατη πίτα της Φρόσως και στο Κανέλα και Γαρύφαλλο, το καλύτερο εστιατόριο της περιοχής, τα μανιτάρια της περιοχής και νοστιμιές που δεν τις περιμένετε.
Τα Άνω και Κάτω Πεδινά τέλος, ανακηρυγμένα ως παραδοσιακοί οικισμοί με τη χαρακτηριστική ζαγορίτικη αρχιτεκτονική τους, τη Λαμπριάδειο σχολή και τις μονές της Ευαγγελίστριας και της Αγίας Παρασκευής (χτισμένες τον 18ο αιώνα), αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Πανέμορφα Ζαγορίτικα χωριά με την άσπρη χαρακτηριστική πέτρα του τόπου, έχουν ξεκινήσει να έχουν ανάπτυξη. Όταν μάλιστα φτιάχτηκαν εδώ τα Μονοπάτια, παρά την κρίση και την πανδημία, ακούστηκαν ιδιαίτερα. Θα βρείτε όμορφα καφέ και ταβερνάκια που ολοκληρώνουν την επίσκεψη. Η βόλτα στους φιδωτούς δρόμους, θα σας οδηγήσει και στα υπόλοιπα χωριά της περιοχής.
Δεύτερη διαδρομή: Ανατολικό Ζαγόρι
Σε αυτή τη διαδρομή, κατευθυνόμενοι δεξιά μετά το Καλπάκι, το πρώτο χωριό που θα συναντήσετε είναι η Αρίστη, άλλο ένα από τα διάσημα χωριά (με παλιά ονομασία Αρτσίστα), σε φοβερή θέση ανάμεσα στον Βίκο, το Μονοδένδρι και το Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο. Από εδώ ξεκινούν δυο μονοπάτια. Το ένα για το χωριό Βίκο (παλιά ονομασία Βιτσικό), που χτισμένο στην άκρη του γκρεμού, προσφέρει φοβερή θέα στη χαράδρα του Βίκου και στην απέναντι βουνοκορφή Μπίζιλα. Από εδώ ξεκινά επίσης και μονοπάτι για το ποτάμι που φαίνεται στο βάθος..
Και φτάνουμε στο Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο. Τα πιο εμβληματικά χωριά της περιοχής, σκαρφαλωμένα στην Τύμφη και προστατευμένα κάτω από την «αγκαλιά» του όρους Γκαμήλα και Αστράκας. Πετρόκτιστα και αυτά, κουκλίστικα και μοναδικά, είναι από τα ωραιότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας – μαζί με τον Νυμφαίο – και από τα ωραιότερα της Ευρώπης. Τα πέτρινα σπίτια, τα πετρόκτιστα καλντερίμια, οι παλιές μεγάλες αυλόπορτες, οι γρανιτένιες στέγες και το επιβλητικό τοπίο γύρω τους, τα κάνουν έναν από τους πιο εντυπωσιακούς χειμερινούς αλλά και καλοκαιρινούς προορισμούς.
Το πέρασμα του δρόμου κατεβάζει στον ποταμό Βοϊδομάτη, που σίγουρα δε θα αντισταθείτε να βρέξετε τα πόδια σας στα γάργαρα και ιδιαίτερα κρύα νερά του. Είναι τόσο όμορφα, εξού και αποτελούν στάση για όλους τους περιηγητές. Από εδω ξεκινά ένα παραποτάμιο μονοπάτι που βγάζει στη Άνω Κλειδωνιά. Εάν θέλετε, μπορείτε να κάνετε με επαγγελματίες συνοδούς, κάποια από τις πολλές ποταμίσιες και βουνίσιες δραστηριότητες για τις οποίες προσφέρεται η περιοχή. Αυτό όμως που πρέπει οπωσδήποτε να γευτείτε είναι οι φρεσκότατες και πεντανόστιμες (ιδίως στο τηγάνι) πέστροφες, που έρχονται από το ποτάμι στο τραπέζι σας. Μπορείτε να φτάσετε και από δρόμο που θα πάρετε λίγο έξω από την Αρίστη, προς Πάπιγκο.
Τρίτη διαδρομή: Δυτικό Ζαγόρι
Σχετικά απομονωμένο, αλλά πανέμορφο μέσα στην αγριάδα του. Το πρώτο χωριό που θα συναντήσετε μετά τους Κήπους, είναι το Καπέσοβο που τα καλντερίμια, τα πετρόκτιστα σπίτια και τα μεγάλα αρχοντικά, διατηρούν αναλλοίωτο τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Επισκεφτείτε την πλατεία και τον χτισμένο το 1793 ναό του Αγίου Νικολάου, με τις μοναδικές τοιχογραφίες από ντόπιους ζωγράφους. Στο πολιτιστικό κέντρο και το λαογραφικό μουσείο, θα βρείτε σπάνια βιβλία και εκθέματα και ένα από τα τέσσερα αυθεντικά αντίτυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου.
Έξω από το Καπέσοβο αρχίζει μία διαδρομή που οδηγεί στο χωριό Βραδέτο, με την γνωστή σκάλα του Βραδέτου, η οποία αποτελείται από 1500 σκαλιά και 40 στροφές. Πρόκειται για ένα από τα πιο ωραία μονοπάτια της Ηπείρου, με το Καπεσοβίτικο γεφύρι να είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα του τόπου.
Επόμενο χωριό το Τσεπέλοβο. Κεφαλοχώρι σπουδαίο, κουκλίστικο, πεντακάθαρο, περήφανο και καλοβαλμένο, με τεράστια πλακόστρωτη πλατεία με πλατάνια. Ανάλογα με τον καιρό, θα καθίσετε μέσα η έξω, είτε στη «Μικρή Άρκτο», εστιατόριο με μαγειρευτά και ψητά, είτε στον παραδοσιακό καφενέ – μεζεδοπωλείο «ο Τηλέμαχος», που θα σας μεταφέρει σε άλλες εποχές. Επισκεφτείτε το φαράγγι Βικάκι όπου βρίσκεται και η πέτρινη Μονή Ρογκοβού με τις καλοδιατηρημένες αγιογραφίες και τα ξυλόγλυπτα, χτισμένη γύρω στο 1030. Πληροφοριακά, είναι και η πατρίδα της Μαρίκας και του Δημήτρη Κοτοπούλη. Εδώ γύρω επίσης, αξίζει να περάσετε και από τα διάσημα φαράγγια και γεφύρια των Ζαγοροχωριών.
Συνεχίζουμε στον κεντρικό δρόμο και φτάνουμε στο Σκαμνέλλι, μέχρι την πλακόστρωτη πλατεία με τον αιωνόβιο περήφανο πλάτανο, τα αρχοντικά και τα λιθόστρωτα καλντερίμια.
Η διαδρομή παραμένει συγκλονιστική και κάνοντας μία μικρή παράκαμψη προς Βρυσοχώρι, μπορείτε να ακολουθήσετε τον σχεδόν εγκαταλελειμμένο δρόμο που βγάζει στην άλλη μεριά του ποταμού, προς Παλιοσέλι. Αν όχι, επιστροφή και κατεύθυνση προς Λάϊστα. Χωριό απόκοσμο, σκαρφαλωμένο στα βουνά, που «ανθίζει» το καλοκαίρι. Τον χειμώνα, ο ένας και μοναδικός ανοικτός καφενές, φροντίζει τους τολμηρούς ταξιδιώτες.
Μικρή επιστροφή και δρόμο για Βωβούσα. Εξαιρετικό χωριό με ατμόσφαιρα που γαληνεύει την ψυχή. Χτισμένο στις όχθες του ποταμού, όπου κατεβαίνουν οι κορμοί των δέντρων που ρίχνουν οι υλοτόμοι. Όποιος έχει το κουράγιο, η διαδρομή συνεχίζεται και περνάει από Δίλακκο και Γρεβενίτη, μέχρι την τεχνητή λίμνη του Αώου, κοντά στο Μέτσοβο. Η μοναδικής ομορφιάς παραλίμνια διαδρομή, θα σας μείνει αξέχαστη.
10 Λόγοι για να βρεθείτε στα Ζαγοροχώρια
- Για να πάτε μέχρι τη Λάϊστα, το πιο απομακρυσμένο Ζαγόρι, 40 χλμ. από το Καπέσοβο, όπου και θα περάσετε την κορυφή του όρους Γκαμήλα (μαγική διαδρομή).
- Για τη βόλτα στο φαράγγι του Βίκου και τις πηγές του Βοϊδομάτη.
- Για το μπάνιο στις κολυμπήθρες και στον Βοϊδομάτη, το καλοκαίρι βέβαια.
- Για τη μαγεία να κάθεσαι πρωί στη βεράντα ή στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου και να ακούς τη καταπληκτικότερη φυσική μουσική. Τα γκλιν γκλιν από τα κουδούνια των αμνών και τα κελαηδίσματα από το κυνηγητό των πουλιών.
- Για να κατεβείτε από την δεξιά πλευρά του Βοϊδομάτη με τα πόδια – απίστευτη διαδρομή – και να φτάνετε μέχρι την τοξοειδή γέφυρα, απ’ όπου θα σας ανεβάσει ταξί. Κανονίστε το έτσι, για να είναι όλη η παρέα μαζί.
- Για να ανεβείτε στην Δρακόλιμνη, με τα πόδια και μόνο, και μετά από 6 ώρες να βρεθείτε στα 2000 μέτρα!
- Για να απολαύσετε τα κρέατα της περιοχής, που είναι από ζώα ευτυχισμένα.
- Για να πιείτε νερό από τον πιο καθάριο ποταμό της χώρας, τον Βοϊδομάτη.
- Για να δοκιμάσετε της καλύτερες πίτες της Ελλάδας, έτσι που μόνο οι Ηπειρώτισσες ξέρουν να τις φτιάξουν.
- Για να χαζέψετε από ψηλά μερικά από τα ωραιότερα και μεγαλύτερα φαράγγια του κόσμου.
Δραστηριότητες
Ετοιμαστείτε για:
Πεζοπορία, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρουσιάζουν οι διαδρομές:
Μικρό Πάπιγκο – Δρακόλιμνη: 4-6 ώρες, ανάλογα με την φυσική κατάσταση (χωρίς την επιστροφή)
Μικρό Πάπιγκο – Γκαμήλα: 5 ώρες (χωρίς την επιστροφή)
Μονοδένδρι – Μικρό Πάπιγκο: 7 ώρες (διάβαση Χαράδρας Βίκου)
Παλιά Κλειδωνιά – Μεγάλο Πάπιγκο: 2 ώρες
Καπέσοβο – Βραδέτο: το καλντερίμι με τις στροφές, 1.5 ώρα.
Βίκος – πηγές Βοϊδομάτη: 1.5 ώρα (με την επιστροφή)
Ορειβασία, στη θέση Ραδόβολη, όπου το ορειβατικό καταφύγιο της Αστράκας (1950 μ.), μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 50 άτομα.
Αναρρίχηση, με ενδιαφέρον να παρουσιάζουν: η Γκαμήλα I, η Γκαμήλα II, ο Καρτερός, η Γκούρα, η Αστράκα, οι Πύργοι του Πάπιγκου και η Χαράδρα του Βίκου.
Rafting, κανό και άλλα τέτοια στον ποταμό Βοϊδομάτη, ενώ ένα καλό 4Χ4 θα σας οδηγήσει σε μοναδικές διαδρομές off road.
Διαμονή
Μικρό Πάπιγκο 1700
Μοναδικός ξενώνας, στα ψηλά του χωριού, με τρομερή θέα και ντιζαϊνάτα δωμάτια, spa, ολοήμερη κουζίνα και αυθεντικότητα που έρχεται από πολύ παλιά.
https://www.mikropapigo.gr
ΔΙΑΣ
Για τα μεγάλα καθαρά του δωμάτια και τις καλές του τιμές.
https://diaspapigo.gr
Artistas
Πανέμορφος ξενώνας στην Αρίστη, με σπιτάκια και εξαιρετική θέα στις ορθοπλαγιές της Γκαμήλας.
https://artsista.gr
Aristi Mountain Resort
Για συναρπαστική θέα και ξεχωριστή πολυτέλεια.
https://www.aristi.eu
Παπαευαγγέλου
Ξενοδοχείο με την καλύτερη θέα στο Μεγάλο Πάπιγκο και το λαγκάδι. Παραδοσιακό πλούσιο πρωινό και στούντιο με ανεξάρτητη είσοδο και απολαυστική θέα.
https://hotelpapaevangelou.gr
