Η πολυβραβευμένη παράσταση Τελετή του Τσαγιού (Tea Ceremony) επιστρέφει για τέταρτη φορά στην Αθήνα, αυτή τη φορά στα ελληνικά, με μια νέα διασκευή και ένα κομμάτι ραπ.
Από πού έρχεται το Τσάι; Απ’ τα δάκρυα του θεού. Και πού είναι τα δάκρυα του θεού; Ένας θεός ξέρει.
Καθένας μονάχα μόνος του μπορεί να τα βρει. Δρόμος να ακολουθήσουμε δεν υπάρχει. Πρέπει να τον φτιάξουμε. Να γίνουμε εμείς ο δρόμος κι ο επόμενος εαυτός μας να πατήσει πάνω μας, για να βρει αυτός τα δάκρυα του θεού. Αυτό ακριβώς είναι ένα απ’ τα τόσα πολλά θέματα, που ο θεατής συναντά στην Τελετή του Τσαγιού. Ένας εκπληκτικός μονόλογος, αποτέλεσμα συνεργασίας καλλιτεχνών από Κύπρο, Ελλάδα, Γερμανία και Ιαπωνία, που κέρδισε βραβεία σκηνοθεσίας και ερμηνείας στο Μιλάνο και το Μαυροβούνιο. Πλησιάζοντας όλο και πιο κοντά στα δέκατα γενέθλιά της, η Τελετή του Τσαγιού, γραμμένη απ’ τους εκπληκτικούς Achim Wieland και Μάριο Ιωάννου (SRSLY_yours) ταξιδεύει εδώ και έξι χρόνια με μεγάλη επιτυχία σε πολλά μέρη της Ευρώπης, όπως το Βερολίνο, η Ρώμη, το Μιλάνο, το Τορίνο, το Σεράγεβο, το Μαυροβούνιο και η Σικελία. Φέτος, κέρδισε την καρδιά των θεατών της Ιταλικής πρωτεύουσας στα αγγλικά, όπως η παράσταση παίζεται όλον αυτόν τον καιρό.
Στην Αθήνα το έργο επιστρέφει ανανεωμένο με μια νέα ελληνική διασκευή. Το κείμενο έχει πάρει νέα ζωή με τη χρήση μιας τόσο διαφορετικής γλώσσας, τις προσθαφαιρέσεις στο κείμενο και το νέο ραπ τραγούδι της παράστασης, εμπνευσμένο απ’ την τρέλα του έργου, που ίσως μόνο το σκοτάδι της ραπ μπορεί να εκφράσει μουσικά (και τι καινοτόμος συνδυασμός: μια παραδοσιακή ιαπωνική τελετή και ένα τραγούδι ραπ πάνω στη σκηνή του θεάτρου). Πρόκειται για μια νέα ιστορία, έναν νέο χαρακτήρα, που θα προκαλέσει στους θεατές νέα συναισθήματα. Ακόμα, λοιπόν, κι όσοι έχουν δει την παράσταση, θα εκπλαγούν με το πόσο μεγάλη διαφορά μπορούν να κάνουν στο έργο οι αλλαγές αυτές. Θα απολαύσουν μια νέα παράσταση.
Η πλοκή αυτής της πανέμορφης παράστασης έχει ως εξής (αν μπορούμε καν να διακρίνουμε μια ξεκάθαρη πλοκή σε μια παράσταση τόσο αποδομημένη όσο η κοινωνία μας και ο εσωτερικός μας κόσμος): μια γκέισα καθοδηγεί τους θεατές στην παραδοσιακή ιαπωνική τελετή του τσαγιού. Μάς διηγείται την ιστορία της, την ιστορία μιας απλής γυναίκας, που ξαφνικά ξυπνά από έναν εφιάλτη- που ξαφνικά παρατηρεί από μια οπτική τρίτου την ίδια της τη ζωή. Ξαφνικά, όλα όσα θεωρεί δεδομένα, απλώς επειδή τα έχει συνηθίσει, μοιάζουν παράλογα κι ακατανόητα. Τόσα χρόνια φτιάχνει τσάι επειδή απλώς αυτό έπρεπε να κάνει, χωρίς ποτέ να αναρωτηθεί το γιατί. Ποτέ μέχρι σήμερα. Ρωτά, λοιπόν, τη μητέρα της τι είναι η ζωή της, τι είναι το τσάι- από πού έρχεται. Απ’ τα δάκρυα του θεού, απαντά η μητέρα της, και η πρωταγωνίστρια τη ρωτά από πού έρχονται αυτά τα δάκρυα. Η μητέρα της, όμως, της εξηγεί: μονάχα μέσα της μπορεί να βρει αυτή την απάντηση. Έτσι λοιπόν, η πρωταγωνίστρια ξεκινά ένα ταξίδι, απ’ το οποίο δεν θα επιστρέψει ποτέ. Γιατί τόσο θα έχει αλλάξει. Ψάχνοντας να βρει: γιατί ο θεός βλέπει τον κόσμο μας και κλαίει;
Η παράσταση αγγίζει πράγματι ακόμα και τα βαθύτερα στρώματα της ύπαρξής μας. «Σκηνοθέτης και ηθοποιός αποδομούν το συγκεκριμένο κλισέ με εκπληκτική ευρηματικότητα και με πολύ ξεκάθαρο στόχο» (Νόνα Μολέσκη, Φιλελεύθερος). «Πρόκειται για ένα μελαγχολικό τραγούδι, έναν ευαίσθητο ψίθυρο, ένα χαμηλόφωνο λυγμό εν μέσω ενός εκκωφαντικού θορύβου» (Tomasso Cimenti ,Il Ricensito,2019). Με αυτές και πολλές άλλες θετικές περιγραφές σχολίασαν την παράσταση κριτικοί της Ελλάδας και του εξωτερικού. Δικαίως, φυσικά. Αφού πρόκειται για μια τόσο δημιουργική και αντισυμβατική παράσταση, όπου το λεπτό, μαύρο, ειρωνικό χιούμορ και η σοβαρή εξερεύνηση, τόσο της κοινωνίας όσο και του ψυχικού μας κόσμου συγκλονίζει τον θεατή. Μπαίνοντας στον ρόλο πράγματι σκηνοθέτη και ηθοποιού, ο ίδιος ο πρωταγωνιστής αλλάζει την μουσική της παράστασης κατά τη διάρκεια του έργου ή καλεί τους ίδιους τους θεατές να μετακινήσουν τα σκηνικά. Σε έναν χώρο μικρό και ζεστό, ο θεατής παρακολουθεί τον ηθοποιό ακριβώς μπροστά του, τον νιώθει μέσα στην ανάσα του, γίνεται ένα μαζί του, όταν του ζητά να κουνήσει γύρω γύρω τον δείκτη του. Αλλιώς, δεν γίνεται να περιστραφεί και η γη γύρω απ’ τον άξονά της. Τα πάντα είναι Ένα. Αν δεν κουνηθούμε εμείς, πως να κουνηθεί η γη; Τα πουλιά έχουν ανάγκη τον ουρανό για να πετούν με ελευθερία, όπως κι ο Χριστός χρειαζόταν τον μαραγκό, που έφτιαξε τον σταυρό του, όπως μας υπενθυμίζει η παράσταση. Τα πάντα έχουν το τίμημά τους…
Η ίδια ενότητα ισχύει φυσικά και για όλους τους ανθρώπους της γης. Για όλο το σύστημα. Από τη μια είμαστε κοινωνικά ζώα. Θέλουμε απ’ τη φύση μας να συζούμε στην κοινωνία. Απ’ την άλλη, δε γίνεται να ζήσεις σ’ αυτή την κοινωνία αξιοπρεπώς χωρίς να έχεις κινητό. Και τα κινητά, που εμείς αγοράζουμε, είναι ο λόγος, που παιδιά στον Τονγκό πεθαίνουν κατά χιλιάδες στα ορυχεία μαζεύοντας το κοβάλτιο, που χρησιμοποιείται στα κινητά μας. Είτε θα ζήσουμε στα βουνά σαν πρωτόγονοι, είτε θα έχουμε κάποια συμμετοχή σ’ αυτό το απάνθρωπο σύστημα. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Σίγουρα, υπενθυμίζει η παράσταση, να αποδεχτούμε την αλήθεια και να μην εθελοτυφλούμε για την ευθύνη μας. Το έργο όμως, προσφέρει και μια υπαρξιακή παρηγοριά: μάς υπενθυμίζει να νοιαζόμαστε. Μονάχα αυτό έχει κάποια αξία…
Φυσικά, αρχή και τέλος της παράστασης είναι ο ταλαντούχος και πολυβραβευμένος ηθοποιός Μάριος Ιωάννου. Η εξαιρετική του ερμηνεία δίνει τόσο βάρος, τόσο στον θυμό του θεατή κατά του απερίγραπτου θανάτου, που προκαλεί το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα, όσο και στην απελπισία του, την αγωνία του απέναντι στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα της ζωής μας, στον αγώνα να ξεπεράσουμε το εσωτερικό μας χάος, να δώσουμε νόημα στη ζωή μας και να μπορέσουμε επιτέλους να χαμογελάμε. Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη ερμηνεία, που μου προκάλεσε ακόμα και αηδία, ανατριχίλα, φόβο, υπενθυμίζοντάς μου πως όλα τα συναισθήματά μας συνδέονται και κρύβονται μαζί πίσω από κάθε διαφορετική πτυχή της ζωής μας. «Ο Μάριος Ιωάννου είναι κυρίαρχος και στην κορύφωση της ψευδαίσθησης, και στην καταστροφή της. Στο ‘Tea Ceremony’, όπως και στο ‘Fear Factory’, ασκεί εκείνο το είδος σωματικού θεάτρου που αποτελεί πλήρη έκφραση του περιεχομένου» (Νόνα Μολέσκη, Φιλελεύθερος).
Ο ίδιος δήλωσε στο FLAG για την παράσαση: «Το Tea Ceremony με άλλαξε, όπως μας αλλάζει και ένα φυτό, που φυτεύουμε στην αυλή μας. Με τα χρόνια μεγαλώνει και μεγαλώνουμε κι εμείς μαζί του. Και η ανάπτυξή του αντανακλά και τη δική μου. Την πορεία μου μέσα από διαφορετικές εποχές, διαφορετικές ζωές. Έτσι, αυτό το φυτό έζησε όλα όσα έχει η ζωή να προσφέρει: καταιγίδες, βροχές, αμφιβολίες, φόβο- ακόμα και θάνατο. Γιατί το φυτέψαμε εγώ κι ο αγαπημένος μου Άχιμ, σκηνοθέτης και δραματουργός της παράστασης, που δυστυχώς έφυγε απ’ τη ζωή.
Σκέφτηκα πολλές φορές να το εγκαταλείψω αυτό το φυτό αλλά κάθε φορά αυτό επέμεινε να με καλεί. Άρχισε, μάλιστα, να καλεί κι άλλους να του βάλουν λίπασμα.
Η Τελετή του Τσαγιού, λοιπόν, αντανακλά τη ζωή. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω το έργο απ’ τη ζωή μου. Είναι ένα κι αυτό. Κι ακριβώς επειδή είναι τόσο δύσκολο να πω ξεκάθαρα τι σημαίνει η ζωή μου, τόσο δύσκολο είναι να πω τι σημαίνει αυτό το φυτό για μένα. Τι σημαίνει αυτή η παράσταση για μένα. Σίγουρα, είναι μια Τελετή. Μια ιερή τελετή μεταμόρφωσης. Γιατί ακριβώς αυτό είναι το θέατρο. Η διαδικασία να μεταμορφώνεσαι μέσα απ’ αυτό.
Αν σκύψω με σεβασμό μπροστά σ’ ένα λουλούδι με σκοπό ν’ ανθίσει κι αυτό πράγματι ανθίσει, τότε όντως το κατάφερα, επειδή το πίστεψα εγώ. Αυτό είναι μια Τελετή. Μια μαγεία. Να εκφράζεις κάτι τόσο περίπλοκο με κάτι τόσο απλό. Να μιλάς για τη ζωή σου μιλώντας για το τσάι. Να κάνεις τελετή κάτι τόσο απλό, όπως η προετοιμασία του τσαγιού. Όταν το τσάι γίνεται τελετή, όταν το πίνουμε, γίνεται κάτι τόσο πιο βαθύ, τόσο πιο έντονο. Χωρίς να το καταλάβουμε, αν όντως αντιμετωπίσουμε το τσάι σαν ιερή τελετή, στον τρόπο που θα φτιάξουμε το τσάι, στα συναισθήματα που θα μας προκαλέσει, μπορούμε να ακούσουμε όλες τις φωνές του εσωτερικού μας κόσμου. Η Τελετή του Τσαγιού, λοιπόν, μού έμαθε να μεταμορφώνω τη μέρα μου. Να βλέπω και στην πιο απλή και συνηθισμένη κατάσταση την κρυφή αλήθεια της πραγματικότητας. Τα μαγικά της ίχνη, που κρύβονται παντού και στα πάντα και ανοίγουν την πύλη σ’ έναν νέο, μαγικό κόσμο.
Η ίδια η παράσταση περνά μέσα απ’ τις τέσσερεις εποχές. Και έτσι πέρασε μέσα απ’ τη ζωή μου. Όπως ζούσα την αγάπη και ζεσταινόμουν απ’ αυτή το καλοκαίρι, έτσι το φυτό της παράστασης ζεσταινόταν κι αυτό. Όταν φθειρόμουν κι άλλαζα το φθινόπωρο, έτσι και το φυτό έχανε τα φύλλα του. Όταν έχασα τον πολυαγαπημένο μου Άχιμ, δάκρυσα και πάγωσα στον χειμώνα- έτσι και το φυτό μαράθηκε. Αλλά το δάκρυ έπεσε πάνω στο φυτό και του έδωσε ζωή. Του έφερε την Άνοιξη. Κι αυτή η Άνοιξη γεννήθηκε και μέσα μου».
Ένας τόσο εκπληκτικός ηθοποιός επί σκηνής, όπως ο Μάριος, δεν θα μπορούσε φυσικά παρά να είναι ένας ακόμα πιο εκπληκτικός άνθρωπος έξω απ’ αυτή. Πρόκειται για τον πιο ανοιχτόμυαλο κι ανοιχτόκαρδο άνθρωπο, που έχω γνωρίσει. Πραγματικά, τα λόγια δε φτάνουν να περιγράψουν τον απύθμενο σεβασμό και θαυμασμό μου για μια τόσο ιδιαίτερη ψυχή!
Κλείσε, λοιπόν, αμέσως εισιτήρια για την παράσταση. Ραντεβού στο Μοναστηράκι, στο Artiria Athens από τις αρχές Φλεβάρη για μια μοναδική Τελετή του Τσαγιού…
