Η πιο ανθρώπινη ερμηνεία του Cillian Murphy γίνεται αφορμή για μια συζήτηση για τα σχολεία «τελευταίας ευκαιρίας» και για μια κοινωνία χωρίς ελπίδα
Παρασκευή βράδυ, αποφασίζουμε να μείνουμε σπίτι και να ακολουθήσουμε το φθινοπωρινό ritual “Netflix and Chill”. Είχα διαβάσει μια σύντομη κριτική στη The Guardian για την πολυσυζητημένη νέα ταινία “Steve” με πρωταγωνιστή τον Cillian Murphy, που προειδοποιούσε το κοινό για μια ταινία «άγρια» και γεμάτη ένταση, πολύπλοκη εξαιτίας της υψηλής ερμηνείας του Murphy. Έτσι, πήραμε θέση στον καναπέ και συνδεθήκαμε στο Netflix — η ταινία είναι διαθέσιμη εδώ και λίγες ημέρες.
Η υπόθεση μας μεταφέρει στη δεκαετία του ’90 και εστιάζει σε μια κρίσιμη μέρα στη ζωή ενός διευθυντή σχολείου μεταρρύθμισης για αγόρια που θεωρούνται «τελευταία ευκαιρία» σε κάποια πόλη της Μεγάλης Βρετανίας. Ο Στιβ, ο διευθυντής, παλεύει να σώσει το σχολείο από το επικείμενο κλείσιμο, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τα προσωπικά του φαντάσματα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα λεγόμενα reform schools λειτουργούν ως θεσμοί υποστήριξης αλλά και ελέγχου για παιδιά που θεωρούνται «εκτός φυσιολογικών ορίων» και αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Τα σχολεία αυτά επιχειρούν να επανεντάξουν ή να «σώσουν» παιδιά που έχουν αποτύχει ή περιθωριοποιηθεί — συχνά και από τις ίδιες τους τις οικογένειες.
Μια χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας δείχνει τον μαθητή Shy (Jay Lycurgo), που μένει στο περιθώριο ακόμη και από τη μητέρα του, η οποία έχει πια δημιουργήσει νέα οικογένεια. Ο Shy επαναλαμβάνει παραβατικές συμπεριφορές και αδυνατεί να βρει σταθερότητα, κουβαλώντας την οργή και την απόρριψη που τον περιβάλλουν.
Η χρονική τοποθέτηση — μέσα δεκαετίας ’90 — μας μεταφέρει σε μια Βρετανία σε μετάβαση: κοινωνικές εντάσεις, εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις», πολιτική λιτότητας, πίεση στο δημόσιο σχολείο. Ο διευθυντής Στιβ είναι η προσωποποίηση ενός ανθρώπου εγκλωβισμένου σε σύστημα και καθήκον: δέχεται πίεση από τη διοίκηση και την κοινωνία, ενώ προσπαθεί να κρατήσει ζωντανό ένα σχολείο που η πολιτεία έχει εγκαταλείψει.
Η ταινία εστιάζει στη νεότητα σε κρίση: βία, απογοήτευση, περιθώριο, αλλά και στην ψυχική υγεία, όχι μόνο των μαθητών αλλά και των ίδιων των εκπαιδευτικών. Ο Στιβ κινείται σε μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο «ρυθμιστή» και το «θύμα» του συστήματος. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται, αναρωτιέσαι πόσο πραγματικά διαφέρει από τον Shy. Είναι μια σχέση «σωτήρα – σωζόμενου» ή κάτι πιο αμφιλεγόμενο; Πώς παρουσιάζεται η ψυχική του υγεία όταν ο ίδιος ασκεί εξουσία, αλλά ταυτόχρονα εξαρτάται από άλλες εξουσίες — και, υπαινικτικά, από ουσίες;
Το “Steve” υιοθετεί μια κριτική στάση απέναντι στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αντί για τον ηρωικό δάσκαλο που «σώζει» τα παιδιά, βλέπουμε έναν άνθρωπο που παλεύει με την αποτυχία και τα όριά του. Φταίει η δομή; Τα παιδιά; Το κοινωνικό σύστημα; Η ταινία δεν απαντά, θέτει ερωτήματα. Το δραματικό της φορτίο είναι βαρύ, καθώς βλέπουμε όχι μόνο παιδιά «τελευταίας ευκαιρίας», αλλά και δασκάλους με ψυχικά νοσήματα, έτοιμους να καταρρεύσουν.
Αν και πρόκειται για μια επιθετική ταινία, που θα ήθελες να εμβαθύνει περισσότερο στους δευτερεύοντες χαρακτήρες, η εστίαση στον Cillian Murphy και στους μορφασμούς του σε κάνει να μην ξέρεις για ποιον να λυπηθείς περισσότερο: για τα παιδιά ή για τον εθισμένο εκπαιδευτικό που τα καθοδηγεί. Δεν υπάρχει happy end, ούτε ελπιδοφόρο μήνυμα. Όταν πέφτουν οι τίτλοι, μένει μια πικρή απορία για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα — και για τα παιδιά με παραβατική συμπεριφορά σε μια χώρα χωρίς επαρκείς δομές υποστήριξης.
Η ταινία Steve (2025), σε σκηνοθεσία Tim Mielants, αξίζει πολλά views και ακόμη περισσότερη συζήτηση. Δεν είναι απλώς ένα φιλμ για το σχολείο, είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που στιγματίζει όσους δεν χωρούν στο σύστημα και απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να σώσουν αυτό που η ίδια έχει εγκαταλείψει. Ο Mielants κινηματογραφεί το σχολείο ως μικρόκοσμο μιας συλλογικής αποτυχίας: η αίσθηση του τέλους και της εγκατάλειψης διαπερνά κάθε σκηνή — από τα σκηνικά και τα ρούχα, έως τα βλέμματα των μαθητών.
Ο Murphy είναι εύθραυστος και βαθιά ανθρώπινος, χωρίς να προσφέρει εύκολες απαντήσεις. Το Steve λειτουργεί ως σχόλιο για την εκπαίδευση, τη φτώχεια και τη συλλογική μας ευθύνη, δείχνοντας πώς μια κοινωνία καταρρέει όταν παύει να πιστεύει στα πιο ευάλωτα μέλη της. Κι εκεί βρίσκεται η δύναμη της ταινίας: στην απουσία λύτρωσης.
Steve (2025)
Διάρκεια: 92’
Διαθέσιμο στο Netflix
