Επισκεφθήκαμε τρία από τα σπουδαιότερα οινοποιεία της Σαντορίνης, το κάθε ένα από τα οποία, με τις ιδιαιτερότητές του, καταφέρνει να αναδείξει τον οινικό πλούτο του μικρού ηφαιστιογενούς νησιού.
Ο αμπελώνας της Σαντορίνης θεωρείται ο σημαντικότερος της χώρας, με κρασιά που απολαμβάνουν την αναγνώριση σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Οι λόγοι που έχουν οδηγήσει σε αυτό το οινικό success story, συνοψίζονται σε ορισμένες ιδιαιτερότητες που καθιστούν τον αμπελώνα αυτόν μοναδικό στον κόσμο.
Το terroir του τόπου είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο. Συνδυάζει το ηφαιστειογενές έδαφος, το οποίο είναι ιδιαίτερα φτωχό σε οργανική ουσία, με το ξηρό κλίμα και την υγρασία από την εξάτμιση της θάλασσας, με τους ισχυρούς ανέμους που επικρατούν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα, ιδιαίτερο ρόλο παίζει το γεγονός ότι τα αμπέλια της Σαντορίνης είναι αυτόριζα, δηλαδή δεν έχουν αναπτυχθεί σε Αμερικανικό υποκείμενο, αφού η φυλλοξήρα δεν κατάφερε να επιβιώσει στο νησί και έτσι ο αμπελώνας μακροημέρευσε ανενόχλητος. Μάλιστα, ορισμένα ριζικά συστήματα υπολογίζεται πως φτάνουν σε ηλικία, ακόμα και τα 300 χρόνια.
Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται, αποδίδουν λευκά και ερυθρά κρασιά μετρίου σώματος, με ιδιαίτερη πολυπλοκότητα και ένταση. Κυρίαρχη λευκή ποικιλία είναι ο βασιλιάς Ασύρτικο, στο οποίο και επικεντρώθηκαν, αναπόφευκτα, οι δοκιμές που κάναμε στα τρία οινοποιεία που επισκεφθήκαμε. Το Ασύρτικο θεωρείται ο κορυφαίος πρεσβευτής του Ελληνικού αμπελώνα, αφού η εκδοχή της Σαντορίνης, έχει καταφέρει να παρεισφρήσει στις λίστες των μεγάλων εστιατορίων και τις πλέον σημαντικές συλλογές οίνων του πλανήτη.
Τα τρία Οινοποιεία, εκφράζουν το καθένα ένα δικό του στιλ, μια δική του οπτική πάνω στο κοινό θέμα, που είναι η ανάδειξη των πολλών και γεμάτων πολυπλοκότητα «προσώπων» της κύριας λευκής ποικιλίας του νησιού. Ο θρύλος Χατζηδάκης, ο πρωτοπόρος Αργυρός και ο καινοτόμος Βασάλτης, κατορθώνουν με το δικό τους τρόπο να ορίζουν το παρόν και να χαράσσουν το μέλλον του σημαντικού αυτού αμπελώνα.
Οινοποιείο Χατζηδάκη
Το οινοποιείο που ίδρυσαν το 1997 ο Χαρίδημος Χατζηδάκης και η Κωνσταντίνα Χρυσού, έγινε γρήγορα ένα από τα πλέον αγαπημένα, όσων δηλώνουν λάτρεις της Σαντορίνης. Ετικέτες του οινοποιείου, όπως τα Assyrtiko de Mylos και Assyrtiko de Louros, θεωρούνται έως σήμερα, από τις ιστορικότερες του Σαντορινιού αμπελώνα, με τιμές που φτάνουν πλέον σε δυσθεώρητα, για τα ελληνικά δεδομένα, ύψη. Αυτή την εξελικτική πορεία προς τον ήλιο, ήρθε να διακόψει η αναπάντεχη απώλεια του Χαρίδημου Χατζηδάκη, το 2017. Ο κόσμος του κρασιού πάγωσε στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του. Παράλληλα, άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες φήμες περί πώλησης του οινοποιείου από την οικογένεια του εκλιπόντος, ενώ δεν έλειψαν και οι προβλέψεις για ποιοτική υποβάθμιση των κρασιών.
Όλα αυτά ήρθε να τα ανατρέψει η απόφαση της μεγάλης κόρης του Χαρήδημου, Στέλλας, να διατηρήσουν το οινοποιείο και να δημιουργήσουν ένα νέο οινικό σύμπαν, με συνοδοιπόρους τα μέλη της οικογένειας, αλλά και μια μικρή ομάδα αμπελουργών και οινολόγων, που γνώριζαν και σέβονταν το όραμα του ιδρυτή. 
Η Σαντορίνη Familia 2023, ένα κρασί, το όνομα του οποίου αποτελεί φόρο τιμής στους συνεργάτες-οινοποιούς που εφοδιάζουν το κτήμα με σταφύλι, είναι ένας ύμνος στην τυπικότητα της Σαντορίνης, με φρούτο, οξύτητα και συμπύκνωση των αρωμάτων. Το Cuvee n.15 είναι ένα κρασί με ένταση και συμπύκνωση, αποτέλεσμα βιολογικής γεωργίας και battonage. Η Σκυτάλη, η οποία πρωτοεμφιαλώθηκε το 2016, αποτελεί ένα σύμβολο της παράδοσης του Κτήματος, αφού το όνομα δίνει το στίγμα της συνέχισης της οικογενειακής παράδοσης. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο Νυχτέρι του 2016, το οποίο έχει ξεκάθαρη δυναμική μεγαλύτερης παλαίωσης, με ζωντανή οξύτητα, δίνοντας το στίγμα των δυνατοτήτων της ποικιλίας στο χρόνο. Τελος, αξίζει να αναφερθεί το Liasimo, το οποίο περιέχει μια άτυπη Solera εσοδειών από το 2002 έως το 2021, και του οποίου η πολυπλοκότητα ερμηνεύεται από την ανάμειξη των ρουστίκ αρωμάτων των παλαιότερων εσοδειών με τα φρέσκα αρώματα των νεότερων.
Κτήμα Αργυρού
Αν προσπαθήσει κανείς να κατατάξει τα οινοποιεία της Σαντορίνης με γνώμονα το μέγεθος και την εξωστρέφεια, το Κτήμα Αργυρού σίγουρα θα διεκδικήσει την πρώτη θέση. Τα νούμερα μιλάνε μόνα τους: Το οινοποιείο της Επισκοπής διαθέτει στεγασμένους χώρους 3000m2, ενώ οι ιδιόκτητοι αμπελώνες αγγίζουν τα 120 εκτάρια, έκταση ρεκόρ για οινοποιείο της Σαντορίνης. Όμως δεν είναι μόνο ποσοτικές οι επιτυχίες του Κτήματος. Η μακρόχρονη εμπειρία στη διαχείριση του τοπικού οινικού προϊόντος είναι εμφανής στα παραγόμενα κρασιά, τα οποία καλύπτουν όλα σχεδόν τα πιθανά ποιοτικά επίπεδα της Σαντορίνης. Ξεκινώντας από τη βασική ετικέτα του Κτήματος και φτάνοντας σε πολύ υψηλά επίπεδα οινικής τέχνης, οι ετικέτες του Κτήματος Αργυρού αποτελούν ένα δειγματολόγιο των δυνατοτήτων της ποικιλίας. 
Η γευστική δοκιμή που κάναμε ήταν ένα μικρό ταξίδι στα άδυτα του Σαντορινιού Ασύρτικου. Ξεκινήσαμε από τη Σαντορίνη του 2022, ένα τυπικότατο δείγμα της ποικιλίας, με ένταση και όλη τη βεντάλια των αρωμάτων που έχει να επιδείξει η βασική οινοποίηση της. Το Santorini Cuvee Monsigniori 2020 είναι πιο ντελικάτο δείγμα οινοποίησης, με τα τυπικά αρώματα σε μια πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή. Το Santorini Cuvee Evdemon 2020 παραμένει για 30 μήνες σε δεξαμενές με οινολάσπες, ενώ το 25% του κρασιού παλαιώνει σε πολύ παλιά γαλλικά δρύινα βαρέλια για να μικροοξυγονωθεί και να δώσει στο κρασί τα γλυκά αρώματα ώριμων φρούτων που διαθέτει. Η Santorini Cuvee Gerontampelo 2020 από αρχαία αμπέλια, άνω των 200 ετών, ωριμάζει για 12 μήνες σε παλιά και νέα δρύινα βαρέλια και για 12 μήνες στη φιάλη. Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Στα έντονα τυπικά αρώματα της ποικιλίας έρχονται να προστεθούν αυτά των ξηρών καρπών και των ώριμων μαρμελαδένιων λευκών φρούτων. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στα Vinsanto του Κτήματος, από το First Release του 2016 και τα αρώματα κυδώνι κομπόστα και μαρμελάδα αχλάδι, έως το Vinsanto Late Release 2003 με την έντονη σοκολάτα, τη μόκκα και τη σταφίδα. Στο τέλος είχαμε την τύχη να δοκιμάσουμε ένα μικρό δείγμα Vinsanto του 1947, με έντονο ιώδιο, τόσο ρουστίκ, όσο και ζωντανό.
Αμπελώνες Βασάλτη
Η επιλογή του Οινοποιείου έγινε για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με την ανάγκη του γράφοντος να συμπεριλάβει στο οδοιπορικό, ένα οινοποιείο που εκφράζει τη νέα γενιά των Σαντορινιών Οινοποιείων. Ο δεύτερος σχετίζεται με τη φήμη του συγκεκριμένου οινοποιείου, που παρότι διανύει τον δέκατο χρόνο λειτουργίας, έχει καταφέρει να χτίσει τη φήμη ενός καινοτόμου και ποιοτικού παραγωγού. Το 2014 άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του ο Βασάλτης, ο οποίος αποτέλεσε προσωπικό όραμα του ιδρυτή, Γιάννη Βαλαμπούς, ο οποίος άφησε μια επιτυχημένη καριέρα οικονομολόγου στο Λονδίνο, για να αφιερωθεί στο νέο του εγχείρημα. Το όνομα “Βασάλτης” προέρχεται από τον βασαλτικό βράχο που χαρακτηρίζει το έδαφος της Σαντορίνης, προσδίδοντας στα κρασιά μια μοναδική μεταλλικότητα και φρεσκάδα. Από την αρχή, το οινοποιείο εστίασε στη δημιουργία κρασιών υψηλής ποιότητας, συνδυάζοντας την παράδοση με σύγχρονες οινοποιητικές τεχνικές. Σήμερα, τα κρασιά του οινοποιείου έχουν κατακτήσει ήδη τις προτιμήσεις των καταναλωτών, εντός και εκτός των τειχών. 
Η Santorini 2023, η τυπική Σαντορίνη του οινοποιείου, διακρίνεται για τη φρεσκάδα των αρωμάτων και την υψηλή οξύτητα. Παρόλη την παραμονή του στις οινολάσπες, το κρασί προσφέρει την πιο ανάλαφρη πρόταση από όσες δοκιμάσαμε, χωρίς όμως να χάνει σε τυπικότητα. Η Santorini 2018 από την άλλη, ήταν νόστιμη, πληθωρική και τόσο όξινη, που σε πείθει ότι έχει ακόμα δρόμο μπροστά της. Το Gramina Assyrtiko 2022, λεπτό και elegant, με 13% και παραμονή 12 μήνες σε δεξαμενή με οινολάσπες, αφού πρώτα ζυμώσει σε ξύλινες δεξαμενές και 500άρια βαρέλια. Οι ιδιαίτερες οινοποιητικές δυνατότητες του οινοποιείου όμως, αποκαλύπτονται με το Alcyone Assyrtiko 2022. Το κρασί αυτό, έρχεται σε επαφή με το ξύλο, τόσο κατά τη ζύμωση, όσο και κατά τη 12μηνη ωρίμανσή του μέσα σε βαρέλια 500 λίτρων, ενώ μέρος του ζυμώνει σε τσιμεντένιες δεξαμενές. Και παρόλη την κριτική που έχει δεχτεί η χρήση ξύλου κατά την οινοποίηση του Ασύρτικου, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, με φίνα πολυπλοκότητα, έντονο σώμα, αρώματα ώριμων φρούτων, υποσχόμενη οξύτητα και διακριτικά στοιχεία ξύλου, άριστα ενταγμένα στο σύνολο.
Όσοι επισκεφθείτε το οινοποιείο Βασάλτη, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε την κουζίνα, με θέα τους αμπελώνες και τη θάλασσα. Τα πιάτα που δοκιμάσαμε είχαν τεχνική και αναδείκνυαν την ποιοτική πρώτη ύλη, ενώ το menu είναι σίγουρα φτιαγμένο για να παντρευτεί ιδανικά με τα κρασιά του Βασάλτη.
