Σκέψεις μετά την πρεμιέρα του έργου της Pina Bausch στο Εθνικό Θέατρο
Πρεμιέρα Kontakthof της Pina Bausch στο Εθνικό Θέατρο, στην Κεντρική Σκηνή του κτιρίου Τσίλλερ. Το φουαγιέ γεμίζει από ένα κοινό ξεκάθαρα καλλιτεχνικό: ενήμερο για το έργο της Pina Bausch, απόφοιτους αλλά και ενεργούς φοιτητές σχολών θεάτρου και χορού, δημοσιογράφους, καθώς και αρκετούς μεσήλικες που φαίνεται να διαθέτουν πολιτιστική παιδεία.
Ποια είναι όμως η Pina Bausch και γιατί το Kontakthof θα συζητηθεί έντονα το επόμενο διάστημα;
Η Pina Bausch είναι μία από τις καθοριστικότερες προσωπικότητες του σύγχρονου χορού και του θεάτρου. Γεννημένη το 1940 στη Γερμανία, σπούδασε στο Έσσεν με τον Kurt Jooss, σημαντική μορφή του γερμανικού εξπρεσιονιστικού χορού, και αργότερα στη Juilliard School στη Νέα Υόρκη, όπου ήρθε σε επαφή με τον αμερικανικό μοντέρνο χορό. Παρ’ όλα αυτά, ανέπτυξε μια απολύτως προσωπική σκηνική γλώσσα. Το 1973 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Tanztheater Wuppertal, στο οποίο αργότερα θα δώσει και το όνομά της, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ο θεατής αντιλαμβάνεται τη σχέση χορού, θεάτρου και ανθρώπινης εμπειρίας.
Είναι η δεύτερη φορά που έργο της Pina Bausch φιλοξενείται στην Ελλάδα. Αυτή τη φορά, σε συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με το Pina Bausch Foundation. Μετά την παρουσίαση του έργου στο Ηρώδειο το 1988, όταν η Bausch ήταν εν ζωή, το επιτελείο του διεθνούς οργανισμού που διαχειρίζεται τα δικαιώματα και την καλλιτεχνική ματιά του έργου δεν αφήνει τίποτα στην τύχη, έχοντας τον πλήρη έλεγχο της παραγωγής.
Το Kontakthof ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή του Κτιρίου Τσίλλερ στις 17 Δεκεμβρίου 2025, με τέσσερις παραστάσεις την εβδομάδα. Η διάρκειά του παραμένει ίδια με εκείνη της πρώτης εκδοχής του 1978: σχεδόν τρεις ώρες. Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Wuppertal το 1978 και ο τίτλος του σημαίνει «αυλή/χώρος επαφής» ή «χώρος κοινωνικής συναναστροφής».
Το σκηνικό είναι απλό: μια αίθουσα εκδηλώσεων. Η θεματική περιστρέφεται γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις, τον έρωτα, το φλερτ, την εξουσία, τη μοναξιά και την απόρριψη. Το έργο εστιάζει στις κοινωνικές τελετουργίες της επαφής μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με επαναλαμβανόμενες εικόνες και σκηνές που συχνά προκαλούν αμηχανία, χωρίς καμία γραμμική αφήγηση.
Την καλλιτεχνική διεύθυνση του Kontakthof στο Εθνικό Θέατρο έχουν η Josephine Ann Endicott, μέλος της αρχικής ομάδας του έργου το 1978 και στενή συνεργάτιδα της Pina Bausch, και ο Δάφνις Κόκκινος, συνεργάτης του Tanztheater Wuppertal και βοηθός χορογράφου σε έργα της Bausch. Μαζί τους εργάστηκαν οι διευθυντές προβών του Pina Bausch Foundation, Anne Martin και Scott Jennings.
Για όσους δεν γνωρίζουν το έργο της Bausch και θα σπεύσουν να δουν την παράσταση λόγω κύρους, αξίζει να σημειωθεί πως ο πρόλογος με τις αναφορές στους συντελεστές της παραγωγής είναι σημαντικός. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο που φιλοξενείται στη χώρα μας και ο θεατής οφείλει να γνωρίζει τι πρόκειται να παρακολουθήσει. Για να προλάβουμε επίσης ερωτήσεις άγνοιας, η παραγωγή διατηρεί την πρωτότυπη χορογραφία και αισθητική της Pina Bausch και σέβεται τη μουσική και το φωτισμό που πλαισίωσαν την παράσταση του 1978.
Ο θίασος αποτελείται από 23 Έλληνες ερμηνευτές – χορευτές και ηθοποιούς – ηλικίας 21 έως 55 ετών, επιλεγμένους ως performers που καλούνται να αναδείξουν όχι μόνο την κίνηση αλλά και την έκφραση και την ανθρώπινη παρουσία που χαρακτηρίζει το έργο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζω τον Αλέξανδρο Βαρδαξόγλου, έναν από τους πιο αξιόλογους χορευτές μας, τη Βίκυ Βολιώτη, καθώς και την Εβίνη Παντελάκη, μια σύγχρονη χορεύτρια που αφήνει έντονα το αποτύπωμά της στην παράσταση.
Ήταν η πρώτη φορά που παρακολούθησα έργο της Pina Bausch και ήμουν προετοιμασμένη για τον χρόνο που θα απαιτούσε. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι δεν κουράστηκα.
Αν κάτι με επιβάρυνε, ήταν αρχικά η μικρή σκηνή του Τσίλλερ για ένα καστ 23 ατόμων, αλλά και η απογοήτευση από ορισμένες performances. Στο έργο συμμετέχουν performers τόσο από τον χώρο του θεάτρου όσο και από εκείνον του χορού. Σε μια παράσταση που βασίζεται στη σωματικότητα και στην κίνηση, θα ήθελα μεγαλύτερη ομοιογένεια και συντονισμό. Οι διαφορές στην εκφραστικότητα ανάμεσα σε χορευτές και ηθοποιούς ήταν, τουλάχιστον για μένα, εμφανείς. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπήρξε σκληρή δουλειά, ωστόσο γεννάται το ερώτημα αν ένα τέτοιο έργο θα έπρεπε να στελεχώνεται αποκλειστικά από χορευτές.
Σε ό,τι αφορά τη σκηνή του Εθνικού στο Κτίριο Τσίλλερ, ο χώρος «μπουκώνει» και οι performers στριμώχνονται. Γιατί όχι η σκηνή του REX – «Μαρίκα Κοτοπούλη», που διαθέτει μεγαλύτερο πλάτος; Και, τελικά, πόσο διαφορετική εμπειρία θα μπορούσε να είναι το έργο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά;
Ο φωτισμός είναι επίσης ένα στοιχείο που με απασχόλησε, καθώς τον βρήκα υπερβολικά απλό και μονότονο. Θα μπορούσε να είναι πιο δυναμικός και να αναδεικνύει κομβικές σκηνές, κρατώντας ενεργό το ενδιαφέρον του θεατή.
Πέρα από όλα αυτά, είναι και στο χέρι του ίδιου του θεατή αν θα απολαύσει, θα κατανοήσει ή θα απορρίψει το έργο. Μια συμβουλή: λόγω της σχεδόν τρίωρης διάρκειας, αξίζει να ανατρέξετε στο έργο της Pina Bausch πριν κλείσετε εισιτήρια. Μην πάτε αδιάβαστοι ή απλώς επειδή είναι «Pina Bausch» και θεωρείτε πως επιβάλλεται να είστε εκεί λόγω brand ή μόδας.
Το Kontakthof δεν μιλά για το φύλο, το εκτελεί μπροστά μας. Η επιθυμία εμφανίζεται ως καταναγκαστική, επαναλαμβανόμενη, συχνά γελοία και ταυτόχρονα τραγική. Δεν είναι ελεύθερη, υπακούει σε κανόνες φύλου. Η έμφυλη βία κρύβεται πίσω από την ευγένεια, ενώ το male gaze τεμαχίζει βίαια το γυναικείο σώμα.
Κλείνοντας, να γνωρίζετε πως θα βρεθείτε στη θέση του παρατηρητή ενός έργου όπου το φύλο είναι τελετουργία, η επιθυμία πολιτική πράξη και το σώμα πεδίο εξουσίας.
Πληροφορίες
Kontakthof της Pina Bausch
Από 17 Δεκεμβρίου 2025 έως 8 Φεβρουαρίου 2026
Εθνικό Θέατρο | Κτίριο Τσίλλερ | Αγ. Κωνσταντίνου 22 – 24, Ομόνοια | Τηλ. 210 5288 170
Διάρκεια: 2 ώρες και 50’
Εισιτήρια από 10€ | https://www.ticketservices.gr/event/n-t-kontakthof/?lang=el
