Γράφει η Έφη Γιαλούση
Για όσους αποφεύγουν την κοσμικότητα και τις celebrities – τηλεπερσόνες και ψάχνουν για μια ατμόσφαιρα αιολικής γαλήνης, με κουλτούρα, ιστορία και γραφικές διαδρομές ανάμεσα σε πευκοδάση, ελαιώνες η σεληνιακό τοπίο η Λέσβος, Μυτιλήνη για πολλούς είναι η ιδανική επιλογή. Το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, σε αντίθεση με άλλα νησιά της χώρας συνδυάζει την αστική αβρότητα με την έντονη καλλιτεχνική παρουσία και χαρακτηρίζεται σαν ένα νησί για όλες τις εποχές του χρόνου. Διαθέτει νεανική ζωντάνια – λόγω και του Πανεπιστημίου Αιγαίου -, ενδιαφέροντα αρχαιολογικά μνημεία, ένα μοναδικό απολιθωμένο δάσος και μια στιβαρή πολιτιστική ταυτότητα – με πολλούς συγγραφείς και ποιητές να κατάγονται από αυτόν τον τόπο και να έχουν αφήσει το στίγμα τους στον ελληνικό πολιτισμό ( Οδυσσέας Ελύτης, Στρατής Μυριβήλης, Αργύρης Εφταλιώτης κλπ). Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι ο κοσμοπολίτης τεχνοκριτικός Terriade έστησε στη Βαρειά το μοναδικό παγκοσμίως περιφερειακό μουσείο με πίνακες Picasso, Matisse, Miro, Le Corbusier, Τσαρούχη.
Το νησί, συνδυάζει με αρμονικό τρόπο βουνό και θάλασσα, και τοπικά χαρακτηριστικά μαζί με μια διακριτική τουριστική ανάπτυξη που του χαρίζει μοναδικό στιλ και αυθεντικότητα. Δεκάδες ενδιαφέροντα χωριά κρύβονται σε ορεινούς απομακρυσμένους όγκους ή διπλά στη θάλασσα και εξακολουθούν να παραμένουν μέχρι σήμερα πανέμορφα και γραφικά. Μερικά από αυτά είναι η Αγιάσος, το Πλωμάρι, ο Μόλυβος, η Πέτρα, ο Παπάδος, ο Μανταμάδος, το Σίγρι, η Ερεσός. Παράλληλα όμως για τους φίλους της θάλασσας η Λέσβος είναι από εκείνα τα νησιά στα οποία μπορεί κανείς να ανακαλύπτει και μια καινούργια παραλία κάθε μέρα, κάποιες εκ των οποίων είναι έως και απάτητες και ερημικές ακόμα και τον Αύγουστο. Αν όμως αναζητήσουμε τις εμβληματικές παραλίες θα πρέπει να μιλήσουμε για τα Βατερά, τον Άγιο Ισίδωρο, το Τάρτι, την Εφταλού, τη Φανερωμένη και την Ερεσό.
Πρωτεύουσα της Λέσβου είναι η Μυτιλήνη,- αν και οι ντόπιοι έτσι ονομάζουν ολόκληρο το νησί – μια πόλη με θαλασσινή αύρα, αίγλη και πολιτισμό. Ένα από τα πολλά ατού της είναι η αστική της υπόσταση (έχει χαρακτηριστεί ως “gloriouscity”) με τα δεκάδες αρχοντικά να στέκονται εντυπωσιακά και ανέγγιχτα από το 1880. Εκτός από την πρωτεύουσα του το νησί φημίζεται για το φυσικό του περιβάλλον αλλά και για την εξαιρετική γαστρονομία του και τα νόστιμα τοπικά προϊόντα στα οποία και θα αναφερθούμε.
Η κουζίνα του νησιού είναι επηρεασμένη αφενός μεν από την αγροτική του φυσιογνωμία και αφετέρου από την αστική τάξη και τις επιρροές που δέχτηκε από την Ευρώπη του 19ου αιώνα και τέλος από τους Μικρασιάτες που έφτασαν στο νησί με τη καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Αυτό το μείγμα κάνει τη κουζίνα του νησιού μοναδική στην Ελλάδα και σύμφωνα με πολλές απόψεις μια από τις καλύτερες κουζίνες της χώρας. Η Μυτιληνιά κουζίνα, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να στέκεται κυριολεκτικά απέναντι στην ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση της γεύσης και να αντιμάχεται. Η παραδοσιακή μαγειρική του νησιού παραμένει σχετικά αναλλοίωτη και ένα αξιοσημείωτο μέρος του πληθυσμού άλλα και πολλές ταβέρνες έχουν το δικό τους μποστάνι, διαθέτουν κοτέτσι, έχουν τη κατσίκα τους η άλλα ζωντανά και ψαρεύουν με το δικό τους βαρκάκι στους κόλπους του νησιού που είναι σαν φυσικά ιχθυοτροφεία. Χρησιμοποιούν με άποψη εποχικά υλικά, παραδοσιακές συνταγές με υγιεινό πρόσημο και συμβάλλουν σε ένα αυθόρμητο «επιστροφή στις ρίζες» που διαφαίνεται ότι είναι η μόνη βιώσιμη, νόστιμη και συμβατή διατροφή για τον σημερινό κάτοικο αυτού του πλανήτη.
Για όποιον επισκέπτεται το νησί είναι σχεδόν καθήκον να δοκιμάσει την παπαλίνα (σαρδέλα του Κόλπου Καλλονής ). Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι αυτό το καταπληκτικό deli θα το βρει τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο. Must στη γαστρονομία του νησιού είναι τα φρέσκα κουκιά την Άνοιξη, η λαχανίδα μαζί με τα άγρια χόρτα του βουνού το χειμώνα, καθώς και τα αμπελοφάσουλα στις αρχές του καλοκαιριού. Το ίδιο ισχύει και για την ποικιλία των ψαριών που βγαίνουν από τις τράτες κυρίως τον Οκτώβρη. Εξαιρετικό είναι επίσης και το κατσικάκι κυρίως την εποχή του Πάσχα, όταν είναι ακόμα γάλακτος. Η διατροφή των κατοίκων του νησιού στηρίζεται κατά κύριο λόγο στα προϊόντα της θάλασσας και δεν είναι τυχαίο ότι στη Μυτιλήνη υπάρχει μόνο μια ταβέρνα αποκλειστικά με κρεατικά. Στις τοπικές ταβέρνες το ενδιαφέρον των πελάτων συγκεντρώνουν το λιασμένο χταπόδι, ψημένο στα κάρβουνα χωρίς λάδι η λεμόνι, οι γκιουζλεμέδες (χειροποίητο τυροπιτάκι), οι κρεμυδοντολμαδες, τα ρεβίθια με το κρέας ( ονομαστή η ταβέρνα της κυρα- Μενης στη Φιλια) και τα κουκιά ξέρα με λαδορίγανη. Ενδιαφέροντα στην τοπική τους εκδοχή είναι τα γιαλαντζί με πολλά αρωματικά αλλά και τα ντολμαδάκια με κιμά και αυγολέμονο. Η Λέσβος για όσους αγαπάνε το καλό φαγητό αλλά και για όλους επισκέπτες του νησιού είναι , ένας πραγματικός γαστρονομικός παράδεισος.
Τα τοπικά προϊόντα του νησιού
- Ελαιόλαδο
Τα δεκάδες πετρόχτιστα εντυπωσιακά λιοτρίβια του περασμένου αιώνα που βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί, μαρτυρούν τη σχέση των λέσβιων με το λάδι.Αναμφισβήτητα, το λάδι Μυτιλήνης (Λέσβου) είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά λάδια και παράγεται από δύο τοπικές ποικιλίες – την κολοβή και την αδραμυτινή – που συναντώνται μόνο στη Λέσβο. Σε αυτές οφείλει και τα μοναδικά χαρακτηριστικά του. Το νησί διαθέτει έναν ελαιώνα με 11.000.000 ρίζες. Η ελαιοπαραγωγή στο νησί έχει κάνει άλματα τα τελευταία χρόνια και σήμερα μπορείτε να βρείτε εξαιρετικά ποιοτικά λάδια που αξίζει να δοκιμάσετε και ενδεχόμενα να πάρετε μαζί σας φεύγοντας από το νησί. Ανάμεσα στα πολλά καλά λάδια εμείς διαλέξαμε μερικά ίσως τα καλύτερα κατά τη γνώμη μας που χαρακτηρίζονται από σημαντικές διακρίσεις που έχουν κερδίσει σε διαγωνισμούς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
- Aegean Gold (Οικογένεια Πρωτούλη) είναι ένα φίνο, εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, κυρίως από Κολοβή ελιά.
Τηλ +30 22520 32100, [email protected]
- PLOMARI GOLD Premium βιολογικό εξαιρετικό Παρθένο ελαιόλαδο από κολοβή 80%, Αδραμυτιανή 15% και Αγριλιά 5%.
Τηλ + 30 697 472 5101 http://www.plomarigold.net/
- Sapfo Limited Edition Ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από τις ανατολικές περιοχές της Λέσβου με σύνθεση Αδραμυτινή 60% , Κολοβή 30% και Αγριελιά 10%.
Τηλ. : (+30) 22510 71377 [email protected]
- Άλφα PlusΙ Από τον Αγροτικό Ελαιουργικό Συνεταιρισμό Ακρασίου που παράγεται αποκλειστικά από την ποικιλία της Κολοβής ελιάς .
Τηλ: +30 22520 91290 email: [email protected]
- Eirini Plomariou Από την εταιρεία Kωνσταντίνα Καλαμποκά επίσης από την ποικιλία της Κολοβής ελιάς.
Τηλ. +302252032875 [email protected]
- Σαρδέλλα
Η φημισμένη παπαλίνα της Καλλονής
Οι φρεσκοπαστωμένες σαρδέλες και μάλιστα οι παπαλίνες του Κόλπου Καλλονής στην εποχή τους, είναι σήμα κατατεθέν του νησιού. Οι παπαλίνες δεν ταξιδεύουν μακριά από το νησί, και θα πρέπει να τις απολαύσετε κατακαλόκαιρο στα ταβερνάκια της πόλης ή στα γραφικά ψαροχώρια, σε τέλεια αρμόνια με ένα καλό ούζο. Αν δεν τις βρείτε δοκιμάστε αιγαιοπελαγίτικες σαρδέλες παστωμένες για 3-4 ώρες το πολύ που οι μυτιληνιοίτις φτιάχνουν με τέτοιο τρόπο που αντικαθιστούν επάξια το “sushi”.
- Το διάσημο ούζο της Λέσβου
Από όλες τις περιοχές της Ελλάδας που παράγουν ούζο η Λέσβος δικαιούται να έχει τον τίτλο της μητρόπολης αυτού του εξαιρετικού αλκοολούχου. Οι ετικέτες που φέρουν στο κάτω μέρος την ένδειξη παράγεται και εμφιαλώνεται στη Λέσβο είναι άπειρες. Για την ιστορία και μόνο αναφέρουμε το εξαιρετικό ούζο Πλωμάρι, το ούζο Βαρβαγιάννη με το εξαιρετικό μουσείο στο χώρο του ποτοποιείου, το ούζο Σαμαρά, το πασίγνωστο Μίνικαι το αρωματικό και φινοΣμυρνιω χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολλά αλλά τα οποία κάθε άλλο παρά υστερούν σε γεύση και αρώματα. Τα τελευταία χρόνια το ούζο έχει αρχίσει να κατακτά και τα ελληνικά bar και υπάρχουν πολλοί mix masters που κάνουν προτάσεις κοκτέιλ με βάση το γούστο.
- Τυροκομικά προϊόντα
Λαδοτύρι. Το λαδοτύρι της Λέσβου είναι ίσως το πιο γνωστό τυρί του νησιού. Φτιάχνεται από πρόβειο γάλα ενίοτε με προσθήκη γίδινου – σε ποσοστό έως 30%- και συντηρείται είτε εβαπτισμένο σε ελαιόλαδο είτε με παραφίνη. Είναι ένα τυρί ΠΟΠ. Παράγεται από τοπικό γάλα με τη χρήση παραδοσιακής πυτιάς. Το όνομα του προέρχεται από την παραδοσιακή τεχνική συντήρησης μέσα σε κιούπια και σε ελαιόλαδο, όταν ακόμα δεν υπήρχαν ψυγεία. Για πολλά χρόνια είχε σχεδόν καταργηθεί αυτή η τεχνική και λαδοτύρια κεφαλάκια- πάντα σε αυτό το σχήμα- καλύπτονταν από παραφίνη για χρηστικούς λόγους και λόγω της μαζικής παραγωγής Σήμερα μπορεί κάνεις να βρει και τις δυο εκδοχές. Όταν είναι στο λάδι πάνω από 3 μήνες το ‘Λαδοτυρι” αποκτά μια πιο πικάντικη/ πιπεράτη γεύση, ανάλογα με το χρόνο ωρίμανσης. Μάλιστα αν παραμείνει για πολύ καιρό αποκτά κι ένα ροδαλό χρώμα στις “φλέβες” του. Το ‘λαδοτύρι’ της παραφίνης είναι πιο μαλακό στη γεύση μοιάζει με φίνα γραβιέρα και είναι ιδανικό για σαγανάκι η για διάφορα μυτιληνιά μαγειρέματα και όχι μόνο. Σήμερα θα βρείτε το λαδοτύρι σε αγνό ελαιόλαδο ολόκληρο από κιούπια, σε ροδέλες σε vaccuum συσκευασία, ή σε μπαστουνάκια σε γυάλινα βάζα.
Κασέρι. Παράγεται από 85 % πρόβειο γάλα, ωριμάζει 6 μήνες και χαρακτηρίζεται από έντονη και πυκνή γεύση. Η Λέσβος είναι μια από τις 3 περιοχές της Ελλάδας που επιτρέπεται η αποκλειστική παράγωγη του.
Φέτα. Η ποιότητα της τοπικής φέτας είναι εξαιρετική. Εκτός από τη φρέσκια υπάρχει και μια εκδοχή παλαιωμένης φέτας.
Τουλουμοτύρι. Το μοναδικό αυτό τυρί που μπορείτε να βρείτε στα μπακάλικα της Μυτιλήνης ή της Αγιάσου είναι ένα προϊόν μικρής παραγωγής που γίνεται σε στάνες της Δυτικής Λέσβου. Τα “τουλούμια” είναι κομμάτια αιγοπρόβειας φέτας μέσα σε τομάρι αρνιού ραμμένο σαν σακί μετο τριχωτό μέρος εσωτερικό μέσα στα οποία ωριμάζει το τυρί το οποίο ποτίζεται κάθε τόσο με πρόβειο γάλα.
Εκτός από όσα προαναφέραμε αξίζει τον κόπο να μιλήσουμε και για την εταιρία Ε&Κ Μπουχλή , μια οικογενειακή μονάδα η οποία παράγει εξαιρετικά αλίπαστα. Επίσης η Λέσβος φημίζεται για το πολύ καλό μέλι το οποίο παράγεται από κουμαριά, άγρια αχλαδιά, αγριολεβάντα κ.λπ. Εξαιρετικό είναι το μέλι ένα από τη Δυτική Λέσβο (τηλ. 2253096241). Τέλος νόστιμος αρωματικός και ελαφρά ξινός είναι ο τοπικός τραχανάς.
Καταστήματα με τοπικά προϊόντα από τη Λέσβο.
Μπακάλικο “Ο Σκοπελίτης”
Ερμού 109, Μυτιλήνη, Λέσβος, Τηλ. +30 22510-26.639. Διακινεί μερικά από τα καλύτερα προϊόντα του νησιού.
Περί Λέσβου
Κατάστημα α : (Aθηνας 27 και Πρωτογενούς, Μοναστηράκι) τηλ. 210 3233227, Προσκόπων Αϊδινίου 2, Νέα Σμύρν τηλ.213 0102471.
Οικοδέσποινα
Fine food and more, Τρίτωνος 40, Π. Φάληρο τηλ. 2114117146
https://www.oikodespina.gr/
