Ο Πειραιάς είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας και η ιστορία του το ίδιο μεγάλη… Χιλιοτραγουδισμένος όσο λίγα λιμάνια, και κομβικό σημείο καθώς έδωσε ζωή σε πολλά νησιά μας που μέχρι πρότινος ήταν αποκομμένα και δυσπρόσιτα
Έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια από τις συνοικίες του Πειραιά, τον αγαπώ!
Δεν είναι βέβαια ο μόνος λόγος. Ο πατέρας μου ήταν ναυτικός! Από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, εκείνος ταξίδευε… Τα πρώτα χρόνια με πλοία που πήγαιναν σε μακρινούς προορισμούς και έλειπε για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επιστρέφοντας είχε τόσα να μας διηγηθεί…
Ο Πειραιάς ήταν το δικό του λιμάνι. Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Κοκκινιά, ήξερε το κάθε στενό του. Έτρεχε κοντά στη θάλασσα, έπαιζε στις αλάνες του λιμανιού ως παιδί και αργότερα πίνοντας τον καφέ του στο «λιοντάρι» αγναντεύοντας τα πλοία στο έμπα, ένιωθε ότι ήταν κι εκείνος στη γέφυρα και χάραζε την ρότα του ταξιδιού. Μας διηγούνταν ιστορίες από όταν ο Πειραιάς φωτίζονταν τα βράδια με λάμπες ασετιλίνης, γύρω στο 1930… Ιστορίες που άκουγε ο ίδιος από τον παππού του τον οποίο υπέρ αγαπούσε γιατί τον μεγάλωσε.
Αλλά αφήνοντας πίσω τις αναμνήσεις και ψάχνοντας λίγο την ιστορία του Πειραιά, ανακαλύπτω πράγματα που δεν γνώριζα. Ο Πειραιάς κατά την προϊστορική εποχή ήταν νησί και τον συνέδεε με την Αττική ένα μικρό πέρασμα. Κατά τη νεολιθική και την εποχή του χαλκού (πριν από το 3000 π. Χ.) η περιοχή του Πειραιά ήταν χωρισμένη από την ξηρά με μια ρηχή θάλασσα και έμοιαζε με νησί.
Ο γεωγράφος Στράβων (1ος αιώνας π.Χ) γράφει ότι ο Πειραιάς «εξαρχής νησιον ην» και αργότερα ενώθηκε με την ξηρά με προσχώσεις. Με τον καιρό (ιδίως από τον 6ο – 5ο αιώνα π.Χ) οι προσχώσεις του Κηφισού και του Ιλισού, γέμισαν το ρηχό θαλάσσιο πέρασμα και ο Πειραιάς έγινε χερσόνησος όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Ο Θεμιστοκλής ναυπήγησε τριήρεις και αποφάσισε να κάνει με το ναυτικό, την Αθήνα πρώτη δύναμη. Και τα κατάφερε! Ο Πειραιάς γίνεται ξακουστό εμπορικό λιμάνι και η Αθήνα ναυτική υπερδύναμη της αρχαιότητας.
Ο αρχαίος Πειραιάς αποτελεί πρότυπο, καθώς για πρώτη φορά εφαρμόζεται σχέδιο πόλης από τον «πατέρα» της πολεοδομίας, τον Ιππόδαμο της Μιλήτου. Ο Ιππόδαμος εκείνη την εποχή χωρίζει τον Πειραιά σε τετράγωνα, φτιάχνει πλατείες, ορίζει χώρους για κατοικίες και ξεχωρίζει το εμπορικό τμήμα του λιμανιού, παρέχοντας ασφάλεια στις οικογένειες. Όμως το 88 π.Χ έρχεται το τέλος για τον Πειραιά, καθώς μετά από δύο χρόνια πολιορκίας, ισοπεδώνεται από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα.
Ο Πειραιάς ερημώνει έως και τον 19ο αιώνα. Είναι ασύλληπτο ότι το 1835 είχε μόλις 300 κατοίκους. Από την αρχαιότητα ως την απελευθέρωση της Ελλάδας, ένα μόνο στοιχείο έχουμε κι αυτό είναι το άγαλμα του Λέοντα, που έδωσε και το όνομα του στο λιμάνι, μένοντας γνωστό και ως «Πόρτο Λεόνε». Τα χρόνια της επανάστασης του 1821, στον Πειραιά διαδραματίστηκε μια καθοριστική μάχη και σε αυτή έχασε τη ζωή του οπλαρχηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης.
Ο Πειραιάς ξεκινά να αναπτύσσεται το 1835, με την Αθήνα να γίνεται πρωτεύουσα του τότε Ελληνικου Βασιλείου. Εκείνα τα χρόνια το λιμάνι αποικείται από πρόσφυγες Χιώτες και Υδραίους μετανάστες και παύει να είναι έρημο! Και έτσι έρχεται η άνθηση, καθώς μέσα σε λίγες δεκαετίες, καταφθάνουν στον Πειραιά, πρόσφυγες από όλη την Μεσόγειο. Η εγκατάστασή τους στον Πειραιά και ο μόχθος τους, μετατρέπει το λιμάνι στο σημαντικότερο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της Ελλάδας. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα, ότι κάποιοι αποκάλεσαν τον Πειραιά το «Μάντσεστερ της Ελλάδας».
Σύμφωνα με δείγματα του υπεδάφους – κυρίως στην περιοχή της Ελαΐδος – υπάρχουν ενδείξεις που αποδεικνύουν πως κάποτε υπήρχε θάλασσα κάτω από περιοχές που σήμερα είναι κατοικημένες. Η θάλασσα ξεκινούσε από την σημερινή διασταύρωση της Ποσειδώνος, στην γέφυρα Καραϊσκάκη, συνέχιζε προς την «Ελαΐδα» ενώ η σημερινή Δωδεκανήσου στα Καμίνια, ήταν και εκεί θάλασσα.
Στον Πειραιά, πέραν του ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα, δούλεψα πολλά χρόνια σε ναυτιλιακή εταιρεία στην Ακτή Μιαούλη, απέναντι από το τελωνείο.
Έζησα τους ανθρώπους που δούλευαν στο λιμάνι… στα πλοία…που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους και δούλευαν σαν εργατικό «μελίσσι» σε κάθε πόστο, ώστε τα πλοία να φεύγουν ασφαλή και την ίδια ασφάλεια να παρέχουν και στους επιβάτες που μετέφεραν. Κάπως έτσι συνεχίζουν και σήμερα, που εγώ πλέον μόνο ως επιβάτης απολαμβάνω για λίγο τις υπηρεσίες πάνω στα πλοία.
Ο Πειραιάς για μένα, πέραν από το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, είναι το δικό μου «λιμάνι» και συνεχίζω να πηγαίνω στο «Λιοντάρι» όπου ο μπαμπάς μου έπινε τον καφέ του και χάζευε τα πλοία που έμπαιναν και έβγαιναν.
Ακολουθήστε μας
Περισσότερα
