Ο chef Μιχάλης Χάσικος και η οινοποιός Ηλιάνα Μαλίχιν ενώνουν τις δυνάμεις τους για να δώσουν ζωή σε έναν θεσμό που αργά αλλά σταθερά χάνεται: το Κρητικό καφενείο
Στα κρητικά χωριά, το καφενείο δεν ήταν απλώς ένας χώρος να πιεις τον καφέ σου. Ήταν το κέντρο της ζωής. Ένα σταυροδρόμι ανθρώπων, ιστοριών και σχέσεων, όπου οι μέρες κυλούσαν με τον ρυθμό του μπρικιού πάνω στη φωτιά και της ρακής που σερβιριζόταν σε μικρά, διάφανα ποτήρια. Εκεί, στις ξύλινες καρέκλες και στα μαρμάρινα τραπεζάκια, γράφονταν ιστορίες. Οι άνδρες του χωριού αντάλλασσαν νέα, έλυναν διαφορές, “έκλειναν” συμφωνίες, συζητούσαν για την πολιτική και το μέλλον των παιδιών τους. Ήταν το «δημαρχείο» της καθημερινότητας, αλλά και το «πανεπιστήμιο» της προφορικής παράδοσης, όπου οι νέοι μάθαιναν μαντινάδες και ιστορίες από τα παλιά.
Το καφενείο όμως ήταν και πυλώνας της οικονομικής ζωής του χωριού. Ο καφετζής αγόραζε το κρασί από τον ντόπιο αμπελουργό, τη ρακή από τον καζανάρη, τα όσπρια και τα λαχανικά από τους παραγωγούς. Με τον τρόπο αυτό, στήριζε την τοπική οικονομία και διατηρούσε ζωντανή την αλυσίδα της παραγωγής. Το καφενείο γινόταν πελάτης, αλλά και διαφημιστής, για ό,τι καλύτερο παρήγαγε ο τόπος.
Κι όμως, όπως αλλάζουν οι καιροί, αλλάζει κι αυτός ο θεσμός. Οι νεότεροι προτιμούν τις καφετέριες των πόλεων, τα χωριά αδειάζουν και τα παλιά καφενεία κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Οι ξύλινες καρέκλες στοιβάζονται στη γωνία, τα μαρμάρινα τραπέζια σκεπάζονται με σκόνη, και η σιωπή αντικαθιστά το βουητό της παρέας. Όσα όμως αντέχουν ακόμη, παραμένουν φάροι μιας άλλης εποχής. Στα κρητικά καφενεία, η γεύση, η κουβέντα και η μνήμη γίνονται ένα. Και όσο θα υπάρχει έστω κι ένα, θα υπάρχει και ο χτύπος της καρδιάς του χωριού.
Ο Μιχάλης Χάσικος, chef και ιδιοκτήτης του βραβευμένου Hasika στο Ρέθυμνο, έχει αφιερώσει πολύ χρόνο και κόπο στην ανάδειξη των καφενέδων του Ρεθύμνου. Αναγνωρίζοντας την αξία αυτού του σημαντικού κομματιού της τοπικής πολιτιστικής παράδοσης, ο Χάσικος έχει καταγράψει τα εναπομείναντα καφενεία του νότου του νομού, χαρτογραφώντας ουσιαστικά τα σημαντικότερα από αυτά. Ο ζήλος του όμως δε σταμάτησε στην καταγραφή. Σε συνεργασία με την Ηλιάνα Μαλίχιν, την οινοποιό που έδωσε ζωή σε μια ολόκληρη οινοπαραγωγική περιοχή στα ορεινά χωριά του νότου, δημιούργησαν το δικό τους παραδοσιακό καφενείο, στο χωριό Λαμπινή, λίγο πριν το Σπήλι του νότιου Ρεθύμνου.
Το Καφενείο Τάρταλα, άνοιξε την πόρτα του για πρώτη φορά στις αρχές Αυγούστου 2025 καλωσορίζοντας ντόπιους και επισκέπτες, σε μια εμπειρία φιλοξενίας και γεύσεων που έρχεται από τα παλιά. Το καφενείο βρίσκεται σε ένα από τα στενά ανηφορικά δρομάκια του χωριού, η ανάβαση του οποίου επιβάλλει μια λυτρωτικά παγωμένη μπύρα Χάρμα, η οποία μπορεί να έρθει σε ποτήρι, ή σε κανάτα.
Ο επισκέπτης θα επιλέξει ένα από τα τραπεζάκια της μικρής αυλής με τις ασβεστωμένες λεπτομέρειες. Στο εσωτερικό, φρέσκα λαχανικά σε πανέρια και μυρωδιές από την ανοιχτή κουζίνα, προϊδεάζουν για όσα θα φτάσουν στο τραπέζι. “Εδώ όλα είναι ντόπια. Το λάδι, τα ζαρζαβατικά, το κρέας, οι πίτες, όλα τα προμηθευόμαστε από τους παραγωγούς του χωριού.” μας εξηγεί ο Μιχάλης Χάσικος. “Αυτά τα μέρη είναι ευλογημένα. Κανονικά, σούπερ μάρκετ θα έπρεπε να πηγαίνουμε μόνο για τα χαρτικά και τα απορρυπαντικά. Όλα τα άλλα τα παράγει ο τόπος”.
Το καφενείο του Χάσικου και της Μαλίχιν φιλοδοξεί να δώσει μια μικρή ώθηση στην τοπική οικονομία, με την εντοπιότητα των πρώτων υλών να αποτελεί ένα μικρό αλλά ίσως καθοριστικό βοήθημα στους τοπικούς παραγωγούς. Στο τραπέζι θα αρχίσουν να καταφθάνουν αρχετυπικοί μεζέδες της τοπικής παράδοσης. Η Ντομάτα φτάνει χαραχτή, κατακόκκινη και ζουμερή, λες και καλύτερη δεν έχεις φάει. Σε μικρά πιάτα φτάνουν αγκινάρες και ασκορδουλάκοι, ντολμαδάκια, χοντρά φασόλια, παξιμάδι, ξυλάγγουρο και τυριά. Η παρέα ξεκινάει είτε τις ρακές είτε ένα από τα λευκά δροσερά της Ηλιάνας που κυκλοφορούν άφθονα στα τραπέζια.
Ακολουθούν βλήτα με τριμμένη ντομάτα, λουκανικάκια ντόπια, παϊδάκια αρνίσια στο τηγάνι, πανσέτα χοιρινή (κι αυτή στο τηγάνι), χοιρινό με βλήτα, ομελέτα με ξεστάχια και καλτσουνάκια με μέλι για επιδόρπιο. Όλα όσα πέρασαν από μπροστά μας είναι εξαιρετικά, με πρώτες ύλες που ξεχωρίζουν για τη φρεσκάδα και τη γευστικότητα και με τη χαρακτηριστική απλότητα που έχουν τα εδέσματα του καφενείου.
Ξέρουμε όλοι καλά ότι κάθε σύγχρονη προσπάθεια αναπαραγωγής μιας τάσης του παρελθόντος, πολλές φορές στερείται αυθεντικότητας. Κάθε τι vintage δεν είναι απαραίτητα και ωραίο, καθώς δεν ανήκει στην εποχή του, στην ώρα του (ωραίο και ώρα μοιράζονται κοινή ρίζα, ωραίο είναι αυτό που γίνεται στην ώρα του).
Μπορεί όμως αφενός να είναι χρήσιμο, όπως το Καφενείο Τάρταλα, καθώς υπηρετεί έναν σκοπό, τη διάσωση του Κρητικού Καφενείου, αφετέρου να γίνει κλασικό στην εποχή του, όπως η Amy Winehouse που παρότι χαρακτηρίστηκε ως ιέρεια της vintage αισθητικής, αποτελεί μια από τις πλέον κλασικές φιγούρες της παγκόσμιας μουσικής.
Το Καφενείο Τάρταλα του Μιχάλη Χάσικου και της Ηλιάνας Μαλίχιν, είναι προικισμένο με την αυθεντικότητα των δημιουργών του. Διαθέτει όλα τα καλά που κουβαλάνε οι δύο ιδιοκτήτες του. Την αγάπη για τον τόπο, τον σεβασμό στην παράδοση, την ικανότητα, την επιμονή και την αποφασιστικότητα. Ήδη, η σύντομη ύπαρξή του έχει ταράξει τα νερά στην ευρύτερη περιοχή, βάζοντας και πάλι το χωριό Λαμπινή στο χάρτη και ζωντανεύοντας το ενδιαφέρον για το είδος του Κρητικού Καφενείου, που τελικά ίσως και να μη χάνεται.
